Μέση Ωτίτιδα και Συλλογές του Μέσου Αυτιού

Ορισμός

Μέση ωτίτιδα ονομάζεται κάθε φλεγμονώδης πάθηση της κοιλότητας του μέσου αυτιού, άσχετα από το αίτιο της ή την παθογένεσή της.

Συλλογή του μέσου αυτιού είναι το υγρό που παράγεται από την μέση ωτίτιδα. Η συλλογή μπορεί να είναι ορώδης, βλεννώδης ή πυώδης. Η όλη διεργασία μπορεί να είναι οξεία (διάρκειας ημερών έως 3 εβδομάδων), υποξεία (διάρκειας 3-12 εβδομάδων) ή χρόνια (διάρκειας μεγαλύτερης από 12 εβδομάδες).

Αιτιολογία

Κύριος αιτιολογικός παράγοντας ανάπτυξης παθήσεων του μέσου αυτιού, θεωρείται η δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας.

Παράγοντες επικινδυνότητας

Η οξεία μέση ωτίτιδα είναι η πιο συχνή πάθηση της παιδικής ηλικίας και οι παράγοντες επικινδυνότητας της είναι οι εξής :

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες : εποχιακές λοιμώξεις κατωτέρου αναπνευστικού, κακή υγιεινή χώρου (οικίας, εργασίας), κ.ο.κ.
• Συσσώρευση ατόμων σε κλειστούς χώρους, παιδικοί σταθμοί και σχολεία.
• Θηλασμός, η συχνότητα της οξείας μέσης ωτίτιδας είναι εμφανώς χαμηλότερη σε παιδιά που θηλάζουν.
• Κάπνισμα, η συχνότητα της οξείας μέσης ωτίτιδας είναι αυξημένη σε παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον παθητικού καπνίσματος.
• Γενετικοί παράγοντες, διαφορές μεταξύ των φυλών, καθότι είναι γνωστό ότι εμφανίζεται αυξημένη συχνότητα οξείας μέσης ωτίτιδας σε Ινδιάνους της Αμερικής και σε Εσκιμώους.
• Παράγοντες φυσικής άμυνας και ανοσίας.
• Σύνδρομα, αυξημένη συχνότητα οξείας μέσης ωτίτιδας σε άτομα με σύνδρομα κρανιακών ανωμαλιών, κ.ο.κ.
• Άλλοι παράγοντες, όπως ασθενείς με χαμηλό κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο, με σιδηροπενική αναιμία, κ.ο.κ.

Παθογένεση οξείας μέσης ωτίτιδας

Οι ιοί και τα βακτήρια είναι υπεύθυνα για την εκδήλωση των συμπτωμάτων οξείας μέσης ωτίτιδας και μπορούν να δράσουν μόνοι τους ή σε συνδυασμό μεταξύ τους.

Η οξεία μέση ωτίτιδα σχετίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις με μια προηγειθήσα ιογενή λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού, που οδηγεί σε διαταραχή της ευσταχιανής σάλπιγγας.

Υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό των τάξεων 60-70% των περιστατικών οξείας μέσης ωτίτιδας οφείλονται σε ιούς. Οι ιοί αυτοί με φθίνουσα συχνότητα είναι οι εξής :

• Ο ιός του αναπνευστικού συγκυτίου
• Ο ιός της ινφλουέντσας τύπου Α
• Ο ιός της παραϊνφλουέντσας
• Ρινοιοί
• Αδενοιοί.

Τα κυριότερα βακτήρια που απομονώνονται σε καλλιέργειες του μέσου αυτιού σε ασθενείς με οξεία μέση ωτίτιδα, είναι τα ακόλουθα :

• Στρεπτόκοκκος πνευμονίας, έως 40%
• Αιμόφιλος ινφλουέντσας, 25-30%
• Μοραξέλα καταράλι, 10-20%
• Στρεπτόκοκκος πυογόνος, έως 13%
• Σταφυλόκοκκος χρυσίζων, έως 5%.

Διαγνωστική προσέγγιση

Η διάγνωση της οξείας μέσης ωτίτιδας στηρίζεται στο ιστορικό, τη φυσική εξέταση όπου η βοήθεια του πνευματικού ωτοσκοπίου, η τυμπανομετρία και η ακοομετρία μας δίνουν σημαντική βοήθεια στο διαγνωστικό πεδίο.

Αντιμετώπιση

Η φυσική πορεία της νόσου, είναι αυτή της βελτίωσης εντός 1 έως 3 ημέρες, για υγιή παιδιά άνω των 2 ετών, χωρίς υψηλό πυρετό (<39⁰C) και μπορεί να γίνει στενή παρακολούθηση χωρίς την χορήγηση αντιβιοτικών.

Σε παιδιά κάτω της ηλικίας των 2 ετών, όπως και σε αυτά με υποκείμενη νόσο (ανοσοανεπάρκεια, υπερωιοσχιστίες) χορηγούνται αντιβιοτικά.

Εάν η οξεία μέση ωτίτιδα δεν βελτιωθεί από μόνη της εντός 3 ημερών ή απεναντίας η κλινική εικόνα χειροτερεύει με εμφάνιση πόνου ή και πυρετού, πρέπει να αρχίσει η χορήγηση αντιβιοτικών.

Η χορήγηση αντιπυρετικών και παυσίπονων είναι σημαντική, ενώ τα αποσυμφορητικά και τα αντιισταμινικά δεν έχουν κανένα ρόλο στην αντιμετώπιση της οξείας μέσης ωτίτιδας.

Ως χειρουργική αντιμετώπιση της οξείας μέσης ωτίτιδας προτείνεται η μυριγγοτομή.

Πρόληψη

Η πρόληψη της υποτροπιάζουσας οξείας μέσης ωτίτιδας, περιλαμβάνει την προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών, την μυριγγοτομή και τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού και τον εμβολιασμό.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής πιστεύει πως είναι απαραίτητος ο υποχρεωτικός εμβολιασμός όλων των παιδιών ηλικίας κάτω των 2 ετών, όπως και ο επιλεκτικός εμβολιασμός μεγαλύτερων παιδιών, με παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση υποτροπιάζουσας οξείας μέσης ωτίτιδας.

Διαθέσιμα εμβόλια είναι τα εξής :

• Ιού ινφλουέντσας τύπου Α, προφύλαξη 30-36% για οξεία μέση ωτίτιδα
• Αιμόφιλος ινφλουέντσας τύπου Β
• Στρεπτόκοκκος πνευμονίας (90 ορότυποι), υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια για μερικούς ορότυπους, αλλά με μερική ή αμφίβολη αποτελεσματικότητα σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού.